Το νησί του μυστηρίου και του έρωτα, όπου… γεννήθηκε η θεά Αφροδίτη και αποτέλεσε καταφύγιο του Πάρι και της Ελένης
Το νησί που γέννησε τη θεά του έρωτα εξακολουθεί να κρύβει στα σπλάχνα του τις εικόνες, που παρακίνησαν τους ρομαντικούς της Ευρώπης να τόν ταυτίσουν με το άυλο και το μεταφυσικό.
Νησί του μυστηρίου τα Κύθηρα, σαν να υπήρχε πάντα, σαν να ανήκε κάπου, αλλά ταυτόχρονα να απολάμβανε και τη μακάρια μοναξιά του.
Και μία από τις πρώτες και πιο εύλογες απορίες για τον καθένα έχει να κάνει με τη διοικητική του ταυτότητα, καθώς το νησί, παρότι αρκετά μακριά, ανήκει στην Περιφερειακή Ενότητα Νήσων Αττικής. Στην αιώνια διαμάχη των κλασικών χρόνων για την κατοχή του των Σπαρτιατών και Αθηναίων, τελικά οι τελευταίοι βγήκαν νικητές το 1929, όταν τα Κύθηρα υπήχθησαν διοικητικά στον τότε Νομό Αττικοβοιωτίας.
Η υπερβατική τους υπόσταση κατάφερε να ξεπεράσει ακόμα και τη γραφειοκρατία των διοικήσεων.
Τα Κύθηρα δεν μπορείς να τα «συλλάβεις», τα Κύθηρα σε «συλλαμβάνουν».
Το νησί αφιερωμένο στην Κυθέρεια Αφροδίτη, την προστάτιδα του εξιδανικευμένου έρωτα, διατήρησε το συμβολισμό του σε όλους τους αιώνες μέχρι την αποθέωσή του από τους ρομαντικούς του 18ου αιώνα.
Και είναι ο πλούτος της γεωμορφολογίας του, που εμπνέει καλλιτέχνες και ταξιδιώτες, γιατί στην άκρη μιας μικρής παραλίας, πίσω από έναν καταρράκτη και στη φωλιά μιας σπηλιάς των Κυθήρων, μοιάζει να κρύβεται ένας μικρός έρωτας.
Η μεσαιωνική Χώρα
Η πρωτεύουσα του νησιού, η Χώρα, σκαρφαλωμένη σε έναν λόφο στα νότια, έχει την τύχη να διαφεντεύει την ανοιχτή Μεσόγειο, με το ενετικό κάστρο στην κορυφή να επιβλέπει το θαλάσσιο πέρασμα.
Βαδίζοντας στα σοκάκια της μεσαιωνικής συνοικίας του Μέσα Βούργου, θα γνωρίσετε τις μικρές ιδιωτικές εκκλησίες της Χώρας, ενώ στο εσωτερικό του κάστρου θα ανακαλύψετε τα ερείπια από το Παλάτι του Προνοήτου, αλλά και τον περίφημο ναό της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας, πρωτοχτισμένος το 1580 ως καθολική εκκλησία.
Συνεχίζοντας μέχρι το κοντινό ύψωμα του Μπελβεντέρε θα αντικρίσετε τη Χώρα, το Κάστρο και το Καψάλι, το επίνειο της πρωτεύουσας.
Το Καψάλι, απλωμένο ανάμεσα σε δύο όρμους με αμμουδιές, συγκεντρώνει τους περισσότερους ταξιδιώτες του νησιού. Αξιοθέατα της περιοχής είναι το παλιό υδραγωγείο το λεγόμενο Ντεπόζιτο, η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην άκρη της χερσονήσου που ενώνει τους δύο κόλπους, τα παλιά σανατόρια Λαζαρέτα, αλλά και ένα μικρό «διαμάντι», το εκκλησάκι του Αγ. Ιωάννη, το οποίο στέκεται σε έναν γκρεμό, πάνω από το Καψάλι.
Από εδώ, συνήθως, ξεκινά και η περιήγηση στα ενδότερα των Κυθήρων, τα οποία εκτός από μια σειρά μαγευτικών παραλιών, διακρίνονται κυρίως για τους δεκάδες (πάνω από 50) μικρούς οικισμούς, με τα πολλά ιδιαίτερα της νήσου αρχιτεκτονικά στοιχεία.
Στο δρόμο προς το Κατούνι θα συναντήσετε το περίφημο γεφύρι με τα 13 τόξα, που χτίστηκε κατά την εποχή της Αγγλοκρατίας, ενώ αμέσως μετά το Λιβάδι ο ένας γραφικός οικισμός διαδέχεται τον άλλο: Βρουχιάνικα, Γουδιάνικα, Τσικαλαριά, Φατσάδικα, Κεραμωτό, Σκουλιάνικα, Αλεξανδράδες.
Δυτικά από το Λιβάδι, κρυμμένη αριστοτεχνικά σε έναν χωματόδρομο βρίσκεται μία από τις ομορφότερες βυζαντινές εκκλησίες της Ελλάδας, ο ΄Αγιος Δημήτριος στα Γερακιάνικα, ένα σύμπλεγμα από τέσσερις διαφορετικούς ναούς, που μοιράζονται τον ίδιο εσωτερικό χώρο.
Μια ατέλειωτη ενδοχώρα
Μετά τις Καλοκαιρινές ο δρόμος οδηγεί στη Μονή της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας, το μεγαλύτερο λατρευτικό σημείο του νησιού, με την εικόνα της Παναγίας που έχει μαυρισμένο πρόσωπο. Το τοπίο είναι μαγικό, καθώς οι δασωμένοι λόγγοι δίνουν τη θέση τους στις καλλιέργειες και πάντα ένα μικρό εκκλησάκι ή μία αγροικία ορίζει το σύνολο.
Σύντομα, φθάνετε στον Μυλοπόταμο με τον περίφημο καταρράκτη της Φόνισσας, αλλά και το κάστρο του Μυλοποτάμου. Κοντά στον οικισμό, βρίσκεται ακόμα ένα άγνωστο «διαμάντι» των Κυθήρων, το σπήλαιο της Αγίας Σοφίας, με τις πανέμορφες τοιχογραφίες, που στο εσωτερικό του φιλοξενεί δύο εκκλησίες.
Κατά το θρύλο, σε αυτό το σπήλαιο βρήκαν καταφύγιο ο Πάρις και η Ελένη, όπου ακόμα και σήμερα οι ερωτευμένοι ρίχνουν κέρματα, σε μια μικρή λίμνη στο εσωτερικό του σπηλαίου, στο Λουτρό της Αφροδίτης, προσμένοντας την εύνοια της θεάς και την ευλογία της Αγίας Σοφίας.
Ανατολικά του Μυλοποτάμου βρίσκονται και πολλά από τα πιο παλιά και ομορφότερα χωριά των Κυθήρων: τα Μητάτα, που είναι χτισμένα στο ψηλότερο σημείο μιας χαράδρας και τα Αλοΐζιάνικα με τα Αρωνιάδικα, με την ιδιαίτερη παραδοσιακή αρχιτεκτονική των Κυθήρων, που έχει παραμείνει αναλλοίωτη εδώ και χρόνια. Ανατολικά, κοντά στην περιοχή της αρχαίας Σκάνδειας, βρίσκεται το γραφικό ψαροχώρι του Αβλέμονα, ίσως το ομορφότερο σημείο του νησιού.
Ο δρόμος συνεχίζει προς τα βόρεια, με κατεύθυνση τη δεύτερη μεγάλη πόλη των Κυθήρων, τον Ποταμό. Λίγο πριν φθάσετε, θα συναντήσετε τα ερείπια της παλιάς πρωτεύουσας του νησιού, της καστροπολιτείας της Παλαιόχωρας, χτισμένη αριστοτεχνικά σε ένα προστατευμένο σημείο, που σού κόβει την ανάσα, πάνω στο φαράγγι της Κακιάς Λαγκάδας. Ο Ποταμός είναι η βόρεια πρωτεύουσα των Κυθήρων και ο πιο «ζωντανός» οικισμός του νησιού κατά τους χειμερινούς μήνες, ενώ κοντά του βρίσκεται και το λιμάνι της Αγίας Πελαγίας με τα όμορφα κολπάκια.
Από τον Ποταμό μπορεί κανείς να βρεθεί γρήγορα και στο πιο άγριο κομμάτι των Κυθήρων, αυτό που απλώνεται γύρω από το βορειότερο ακρωτήρι του νησιού, το Σπαθί. Εδώ, βρίσκονται ο οικισμός του Καραβά, οι πηγές του Αμίρ Αλή και ο επιβλητικός φάρος Μουδαρίου στο τέλος του νησιού.
Η «Χύτρα»: Βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το λιμάνι του Καψαλίου των Κυθήρων και αποτελεί ένα από τα εντυπωσιακότερα μέρη του νησιού. Η θαλάσσια σπηλιά στη νότια πλευρά της και το «κρυμμένο» καταφύγιο για φώκιες, που βρίσκεται στο πίσω μέρος της, χαρίζουν μοναδική θέα και απίστευτη απόλαυση, χάρη στα πεντακάθαρα, δροσερά νερά του πελάγους.
Στο βορειότερο ακρωτήρι του νησιού, το Σπαθί, δεσπόζει ο μεγάλος πέτρινος φάρος.